Movementu Kousa Promé (MKP)
Nòmber
Movementu Kousa Promé ta un partido chikí fundá na 2015 pa e eks ministro René Rosalia (eks-Pueblo Soberano). Desde e tempu ei, MKP a partisipá den tur elekshon, pero ainda no a logra haña un asiento. Na 2021, MKP a risibí 2,89% di e botonan, bou di e límite pa un asiento.
Posishonnan i Programa
MKP ta perfilá su mes ku temanan manera bon gobernashon, honestad i balornan kultural. E partido ta fokus fuertemente riba transparensia i integridat den política. Por ehèmpel, MKP ke pa polítikonan ku ta gañá deliberadamente por ser kastigá penalmente – un propuesta notable pa oumentá e kredibilidat di gobernashon. Ademas, e partido ta enfatisá konsiensia di e botadó ("un pueblo konsiente") i enbolbé hobennan den e futuro di Kòrsou. Plannan sosio-ekonómiko konkreto ta ménos prominente, pero e antesedente di Rosalia (komo eks ministro di Edukashon i aktivista kultural) ta sugerí ku MKP ta konsiderá importante tambe invershon den edukashon i kultura lokal.
Posishon Robes/Drechi
MKP tin un firma di sentro-robes (aproximadamente 3/10). E énfasis riba hustisia sosial i medidanan anti-korupshon ta posishoná e partido na robes di sentro, aunke posishonnan ekonómiko spesífiko ta limitá den disponibilidat. E partido ta mas populista-progresivo den su yamada pa renobashon polítiko ku ideológikamente radikal.
Propuestanan Destakánan
E idea mas notabel ta hasi gañamentu polítiko kastigabel penalmente. Ademas, MKP ta abogá pa reformanan pa hasi elekshonnan mas hustu i transparente. E enfoke aki riba integridat ta distinguí nan di otro partidonan.
Antesedente i Logronan
René Rosalia (fundadó di e partido) tabata brevemente ministro pa PS na 2010, pero el a bandoná despues di un konflikto. Su MKP a partisipá den elekshonnan kuater biaha desde e tempu ei, aktualmente bou di liderasgo di su yunan muhé Giselle Rosalia pa duna oportunidat na e generashon nobo. Maske partisipashon konstante, MKP ainda no a logra haña un asiento parlamentario, pero e partido ta spera ku e kombinashon di liderasgo hoben i perseveransia lo kondusí na un logro e biaha aki.
Un Kambio pa Kòrsou (UKPK)
Nòmber
Un Kambio pa Kòrsou ta un partido nobo ku a partisipá pa promé biaha na 2021 bou di liderasgo di Raichel Sintjacoba.
Posishonnan i Programa
UKPK a ser fundá ku e tema sentral di kambio. E partido ke kaba ku e kultura polítiko establesé i introdusí un gobernashon nobo mas serka di e siudadanonan. Puntonan klave ta inkluí e lucha kontra korupshon i klientelismo, un maneho gubernamental mas efisiente i reformanan ekonómiko pa kontraresta stagnashon. Debidu ku UKPK ta presentá su mes komo pragmátiko i orientá na futuro, e puntonan konkreto di programa ta dirigí prinsipalente na mehorá gobernashon (mas transparensia, ménos burokratia) i estimulá emprendementu i inovashon.
Posishon Robes-Drechi
Ideológikamente, UKPK ta den e sentro polítiko (aproks. 5/10). E partido ta kombiná ideanan sosialmente progresivo tokante gobernansa (partisipashon, honestat) ku posishonnan ekonómiko moderá. UKPK no ta eksplísitamente di robes òf drechi, sino mas bien un movementu di renobashon sentrista ku ta buska un apoyo amplio.
Propuestanan Destakánan
E nòmber di UKPK ta bisa tur kos – e yamada pa "kambio" ta nan mensahe sentral. Propuestanan notabel ta inkluí e establesimentu di reglanan di integridat mas strikto i plannan ekonómiko inovativo pa saka Kòrsou for di krisis (manera invershonnan den energia sostenibel i turismo, segun deklarashonnan di e partido). Puntonan spesífiko notabel di un programa di partido no ta konosí públikamente, en parte pasobra UKPK – similar na otro partidonan – tabatin difikultat pa publiká un programa integral na tempu. Na febrüari 2025, a anunsiá ku UKPK i KEM a uní fuersanan pa presentá komo un lista úniko mas fuerte.
Antesedente i Logronan
Den e elekshonnan parlamentario di 2021, UKPK a risibí 4,67% di e botonan – nèt no sufisiente pa un asiento, pero un resultado notabel pa un partido debutante. Pa 2025, UKPK a fushoná ku e partido sosialdemokrátiko KEM. E fushon aki ta sugerí ku nan vishonnan ta kompatibel i mester prevení fragmentashon di botonan ku mentalidat inovativo. E kasi-asiento di UKPK na 2021 ta mustra ku tin un grupo signifikante di botadónan reseptivo pa kambio polítiko; e partido (awor den aliansa) ta spera materalisá e apoyo aki na 2025.
Mihó Kòrsou
Nòmber
Mihó Kòrsou ta un movementu polítiko nobo fundá na fin di 2024 pa e empresario Gilbert "Gil" Ricardo. Ricardo, ko-propietario di un hotel nobo na Willemstad, a drenta den política aktivo pa promé biaha, ku e promesa di goberna e isla mihó.
Posishonnan i Programa
Komo partido di un empresario, Mihó Kòrsou ta enfatisá kresementu ekonómiko, desaroyo i solushonnan pragmátiko. Unu di e puntonan mas notabel di nan plannan ta e reapertura di Campo Alegre, e antiguo burdelnan na laria liber, pa revitalisá e trabou seksual regulá i e ekonomia relashoná. Segun Mihó Kòrsou, esaki por krea empleo i redusí prostitushon ilegal. Ademas, e partido ke mehorá e klima di invershon i realisá proyektonan grandi – Gilbert Ricardo mes a lucha durante añanan pa e desaroyo di e área di Rif na Otrobanda i e eksperensia ei ta tradusí den su agenda polítiko. Mihó Kòrsou ta abogá pa ménos burokratia, mas asosiashonnan públiko-privá i atraé invershonistanan stranhero, manteniendo e interesnan di Kòrsou.
Posishon Robes/Drechi
Mihó Kòrsou por ser karakterisá komo pragmátiko di sentro-drechi (rondó di 6/10). E enfoke riba empresariado, turismo i liberalisashon ekonómiko ta indiká un enfoke ekonómiko di tendensia drechista, miéntras ku e propuesta tokante Campo Alegre ta mustra ku e partido tin ideanan bastante liberal, no konservador den lo sosial. E partido ta perfilá komo orientá na negoshi i resultadonan, ku ménos énfasis riba ideologia tradishonal.
Propuestanan Destakánan
E reapertura inmediato di Campo Alegre ta un propuesta ku a atraé hopi atenshon. Ademas, Mihó Kòrsou ta primintí un "pizara limpio" den proyektonan gubernamental: toma di desishonnan mas rápido riba proyektonan stagná (manera e remodelashon di e deteriorá Hotel Plaza i e mehora di infrastruktura na Punda i Otrobanda). E partido tambe ke proseso di pèrmit aselará pa invershonistanan i un mantenshon mas intensivo di atrakshonan turístiko. E enfoke práktiko aki ta karakterístiko di Mihó Kòrsou.
Antesedente i Logronan
Mihó Kòrsou a partisipá pa promé biaha na 2025 i a logra reuní amplio apoyo den e elekshonnan preliminar (1.522 boto, riba e 848 rekerí). E reputashon di Gilbert Ricardo komo empresario eksitoso a duna rekonosimentu na e partido hasta promé ku nan a presentá un programa kompletu (ku ainda no tabata públiko na fin di febrüari 2025). Komo recién yegado sin karganan histórico, Mihó Kòrsou ta presentá su mes komo un opshon fresku pa e botadónan ku ta prioriá progreso ekonómiko riba ideologia.
Partido Alternativo Real (PAR)
Nòmber
Partido Alternativo Real (PAR) ta un partido establesé na Kòrsou. PAR a surgi na final di añanan 1990 komo un fushon di partidonan mas antiguo i tabata durante añanan un forsa dominante den e política lokal.
Posishonnan i Programa
PAR ta ideológikamente moderá i orientá na gobernansa. E partido ta konosí pa su orientashon pro-hulandes dentro di Reino i ta enfatisá solidés finansiero, bon gobernashon i desaroyo ekonómiko. Den su programa pa 2025 (publiká online den dos idioma na tempu oportuno, e úniko partido ku a hasié), PAR ta fokus riba kontinuá e reformanan: sanea e finansa gubernamental, atraé invershonnan sostenibel i fortalese edukashon. PAR ta aspira pa un ekonomia mas diverso (ménos dependente di e refineria di petroleo) mediante e stimulashon di turismo, logístika i teknologia. Al mismo tempu, e partido ta balora e rednan di seguridat sosial, ounke dentro di un política presupuestario responsabel. PAR hopi biaha ta presentá su mes komo e partido di stabilidat i kontinuidat despues di añanan polítiko turbulento.
Posishon Robes/Drechi
PAR ta posishoná su mes komo sentro-drechi (aproximadamente 6 te ku 7/10). Puntonan di inspirashon ekonómiko liberal – manera e privatisashon di empresanan gubernamental, e stimulashon di klima empresarial i un maneho presupuestario strikto – ta situá PAR na drechi di sentro. Al mismo tempu, PAR tin posishonnan sosialmente moderá i ta adoptá ideanan progresista manera transparensia i integridat, lokual ta kumbertié no den un kurso di drechi duru sino mas bien den un liberal di sentro-drechi.
Propuestanan Destakánan
E programa elektoral di PAR pa 2025 ta kontené algun elementu notabel. Por ehèmpel, PAR ke establesé un Fondo di Invershon den kooperashon ku Hulanda pa finansiá infrastruktura i inovashon. E partido tambe ta abogá pa redusí e impuesto riba benefisio pa atraé empresanan, kombiná ku rekisitonan di rendimentu mas strikto pa e empresanan gubernamental (manera un suministro di energia mas efisiente via Aqualectra). Den e frente di gobernansa, PAR ke fortalese defensor di pueblo i asegurá nombramientunan transparente den organismanan estatal. E propuestanan aki ta enfatisá tantu kresementu ekonómiko komo bon gobernashon, en línea ku e perfil di PAR.
Antesedente i Logronan
PAR a produsí varios promé ministronan, inkluí Eugene Rhuggenaath (2017-2021). Den e elekshon anterior, PAR a sufri un pèrdida (di 6 pa 4 asiento), en parte debidu na e deskontentu públiko ku e medidanan di austeridad i reformanan bou di supervishon hulandes. Sin embargo, PAR a mantené un tono konstruktivo den oposishon. Historikamente, PAR ta enraisá den e antiguo polítika antiano i ta konosí komo un kontinuashon di e tradishon di partidonan manera AVP/PPK. E koló di e partido ta hel, i su apoyo hopi biaha ta konsistí di botadónan di klase media ku ta preferá stabilidat. Na 2025, PAR ta tratando di rekuperá e tereno pèrdí presentando su mes komo e opshon konfiabel ku por guia Kòrsou a través di desafionan ekonómiko, ku un kara realista pero sosial.
MAN–PIN (lista kombiná)
Nòmber
Pa e elekshonnan di 2025, e partidonan MAN (Movementu di Pueblo) i PIN (Partido Inovashon Nashonal) a formá un lista konhunto, konosí komo MAN–PIN. Tur dos partido ta aktornan polítiko mas antiguo: MAN ta data di añanan 1970 komo kontinuashon di e movementu obrero despues di 30 di mei 1969, i PIN ta un partido chikí fundá na 2017 pa e eks promé ministro Suzy Camelia-Römer. E aliansa ta destiná na kombiná fuersanan i kontraresta fragmentashon.
Posishonnan i Programa
MAN–PIN ta presentá un programa elektoral integrá. E kombinashon ta enfatisá política sosial i desaroyo komunitario. Puntanan di lanso importante ta inkluí, por ehèmpel, mehorá edukashon (mihó kondishonnan pa maestronan i estudiantenan), renovashon di barionan, fortalese famia i bibienda, i oumentá e kondishonan di bida di personanan di edat. E enfoke aki ta mustra un enfoke kla sosialdemokrátiko: invertí den kapital humano i kuido di esnan vulnerabel. Ademas, MAN–PIN ta enfatisá bon gobernashon i transparensia, algu riba kual espeshalmente PIN (ku Camelia-Römer) ta fokus fuertemente. Ekonomikamente, e aliansa ke transformá Kòrsou a través di diversifikashon i inovashon, pero semper ku e bienestar di "hende komun" komo punto di salida.
Posishon Robes/Drechi
E kombinashon MAN–PIN ta orientá na sentro-robes (4/10). Historikamente, MAN tabata un partido popular ku karakteristikanan sosialista, miéntras ku PIN ta liberal-progresista; nan agenda konhuntu aktual – edukashon, bibienda sosial, kuido di personanan di edat – ta klaramente na e banda robes di e spektro. Al mismo tempu, nan ta pragmátiko i moderá, no di ekstremo robes sino komparabel ku sosialdemokratanan europeo.
Propuestanan Destakánan
Entre e propuestanan notabel ta un transformashon kompletu di Kòrsou den e ámbito sosial. Spesífikamente, MAN–PIN ta menshoná plannan manera: un programa di formashon di maestronan na eskala grandi pa eliminá e eskazes di maestronan, restaurá i ampliá sentronan komunitario pa mantené hobennan for di kaya, i un fondo pa renovashon di barionan antiguo. Nan tambe ke establesé un fondo di penshun pa personanan di edat pa ku e penshunnan por krese anualmente ku e kosto di bida – un propuesta ku ta alineá ku nan preokupashon pa e personanan mayó. E plannan aki ta ambisioso i ta mustra e konfiansa di e aliansa den un viktoria elektoral ku lo hasi posibel tal reformanan.
Antesedente i Logronan
MAN tabata anteriormente unu di e prinsipal partidonan pero a kai di 5 pa 2 asiento na 2021. PIN a gana un asiento na 2017 pero ningun na 2021. Ku e unimendu di fuersanan, nan ta spera mantené nan mes mas fuerte huntu – e kolaborashon ta kuidadosamente prepará i e partidonan ta "asina uní ku no tin más diferensianan", segun e kandidata prinsipal Giselle Mc William (MAN). Suzy Camelia-Römer, lider di PIN, ta number 2 riba e lista i ta aportá eksperensia administrativo. E aliansa aki ta úniko den e política di Kòrsou i por saka tantu di e base di apoyo tradishonal di MAN komo di e reputashon di inovashon di PIN. Mester warda pa mira si 1+1 lo ta mas ku 2 aki i si e kombinashon lo logra e sperá "viktoria elektoral".
Trabou pa Kòrsou (TPK)
Nòmber
Trabou pa Kòrsou ta un partido ku a ser fundá na òktober 2020 pa Rennox Calmes, un eks parlamentario di PAR, en respuesta na su insatisfakshon ku e status quo. TPK ta efektivamente un movementu skindí ku a atraé kandidatonan di diferente puntonan (eks-PNP, eks-PIN, eks-FOL) – un asina yamá partido di karpa grandi ku ta albergá diferente ideologianan bou di un bandera di pragmatismo.
Posishonnan i Programa
Manera e nòmber ta indiká, e enfoke di TPK ta riba empleo. E partido ke krea puesto di trabou apoyando empresarionan lokal, fortifikando formashon vokashonal i atrayendo invershonnan stranhero siempre i cuando nan empleá trahadónan di Kòrsou. TPK ta presentá su mes komo orientá na solushonnan i no ligá na dogmanan di robes òf drechi. E posishonnan ta bai di tuma akshon fuerte kontra desempleo i pobresa te ku servisionan gubernamental mas efisiente. Komo eks polís, Calmes tambe ta enfatisá seguridat: segun dje, progreso ekonómiko no por okurí sin kombatí krímen. Ademas, TPK ta krítiko di gobernansa lentu – e partido ta insistí riba akshon riba palabranan (#PalabraTaBaiKuBientuAkshonNo ta e slogan di Calmes riba rednan sosial). Spesífikamente, TPK ta proponé, por ehèmpel, ehekutá proyektonan gubernamental grandi mas ligero i si ta nesesario, hasié finansiá di manera privá, pa e aktividatnan di konstrukshon (i pa tantu trabou) por kuminsa.
Posishon Robes/Drechi
TPK ta deskribí su mes komo un plataforma amplio i generalmente ta ser mirá komo un partido sentrista (5/10). Debidu na su karakter di "karpa grandi", e partido ta meskla ideanan di robes (proyektonan sosial di empleo, medidanan di protekshon pa trahadónan) ku impulsonan di drechi (privatisashon, polítika pro-negoshi). E resultado ta un rumbo populista-moderá: kualke medida ku ta krea empleonan òf fortifiká komunidat, independientemente di ideologia.
Propuestanan Destakánan
Un inisiativa notabel tabata ku TPK, ora di presentá e lista di kandidatonan, a trese kuné un karochi simbóliko ku bèrdura i un kabrito, komo metáfora ku produkshon mester ta atrobe pa i dor di komunidat. Den su programa, TPK ta menshoná ademas e idea di un Base di Datonan Nashonal di Empleo, den kual tur vakatura i solisitantenan di trabou ta ser pará sentral. E partido tambe ke fokus riba reapertura di e refineria di Isla òf industria alternativo riba e sitio ei, pa rekuperá empleonan tékniko. E tipo di propuestanan konkret i tangibel aki ta kuadra ku e enfoke práktiko di TPK.
Antesedente i Logronan
Rennox Calmes a gana un asiento lihé ku TPK na 2021 (5,2% di e botonan). Den Parlamento, el a sobresalí pa su krítika firme na gabinete i pa hasi preguntanan krítiko (por ehèmpel, tokante gastunan di subsidio). Sin embargo, TPK a enbolbé den un disputa legal riba su propio nòmber ora ku otro grupo a reklamé – Calmes a gana derechonan ekslusivo riba Trabou pa Kòrsou den korte. Komo fakshon unipersonal, TPK a posishoná su mes den e último añanan komo e bos di pueblo ku ke mira akshon. Den e próksimo elekshonnan, Calmes ta spera retené i ampliá su asiento, basando riba su reputashon komo polítiko ku ta "remanga su manga" pa empleo i kontra burokratia.
UP (Union i Progreso)
Nòmber
Union i Progreso (UP) ta un partido relativamente nobo formá rond di 2020 bou di liderasgo di Elvis de Andrade. E nòmber di e partido ta di naturalesa spañol/ingles i ta enfatisá tantu unidat nashonal komo desaroyo.
Posishonnan i Programa
UP ta presentá su mes komo un movementu di unidat ku ke kura e fragmentashon na Kòrsou. E programa di UP ta fokus riba reuní diferente komunidatnan i logra progreso kolektivamente. Temanan importante ta koheshon sosial, igualdat di oportunidat i kresementu ekonómiko ku ta benefisiá tur hende. UP ke sera e brecha entre siudadanonan i polítika; pensa riba establesé panelnan siudadano i un komunikashon mas direkto for di gobièrnu. Ekonomikamente, e partido ta abogá pa kreashon di empleonan nobo (espesialmente pa hobennan) a través di programanan di estímulo, i pa mehorá edukashon pa ku tur hende ta mihó ekipá pa merkado laboral. UP tambe tin posishonnan klaro riba seguridat i aplikashon di lei: unidat, segun nan, tambe ta nifiká abordá krímen i molèster huntu, den kooperashon ku e barionan.
Posishon Robes/Drechi
UP ta kai den e sentro polítiko (5/10). E partido no tin un kantón ideológiko pronunsiá; e énfasis riba unidat nashonal i progreso kompartí ta mas bien un mensahe sentrista, inklusivo. E polítika ekonómiko di UP ta parse liheramente sosial (ku atenshon pa igualdat di oportunidat), pero tambe dirigí na un klima empresarial saludabel – manteniendo asina un naturalesa moderá i pragmátiko.
Propuestanan Destakánan
Ounke UP komo partido chikí no por a hasi un manifestashon ekstensivo, nan ta enfatisá algun propuestanan simbóliko. Por ehèmpel, UP ta abogá pa un Festival Nashonal di Unidat anual pa selebrá tur kultura na Kòrsou i fortifiká komunidat. Riba e frente di gobernansa, nan ta proponé nombrá un defensor di pueblo pa hubentut i famia, ku lo vigilá igualdat di oportunidat pa tur mucha. Riba e frente ekonómiko tambe, UP a lansa ideanan, manera mikrokréditonan pa empresarionan inisial den e barionan. Ningun di e ideanan aki ta radikal, pero nan ta kuadra ku e tono konstruktivo di e partido.
Antesedente i Logronan
UP a hasi un apuesta pa partisipashon na 2021 pero no a alkansá e límite di apoyo e tempu ei. Den e elekshonnan preliminar di 2025, UP a aserkaso sorprendentemente e 848 rekerí ku 720 boto – un señal ku e partido a akumulá sierto apoyo. Sin embargo, UP a keda varado atrobe den e rònda preliminar. Elvis de Andrade, e lider di e partido, no ta un eks ministro òf parlamentario konosí, lokual ta difikulta pa UP perfilá su mes entre nòmbernan mas grandi. Sin embargo, e kasi kalifikashon na 2025 ta demostrá ku nan mensahe di unidat i progreso ta rezoná ku un parti di electorado. E ausensia di un asiento no ta evitá ku e partido kontinuá proklamá su mensahe positivo a través di sentronan komunitario i rednan sosial pa futuro.
Civil Rights Movement Curaçao
Nòmber
Civil Rights Movement Curaçao ta un movementu na eskala chikí ku – manera e nòmber ta sugerí – ta abogá pa derechonan sivil na Kòrsou. Ta un partido nobo unipersonal, liderá pa Ringo Harrigan, un aktivista ku tabata ke partisipá den elekshonnan pa promé biaha na 2025.
Posishonnan i Programa
E Civil Rights Movement ta enfatisá e protekshon i promoshon di derechonan i libertadnan fundamental di tur siudadano. Su mishon ta sentrá riba asuntunan manera igualdat independientemente di origen, krénsia òf orientashon. Ta probabel ku e movementu tambe ta lucha kontra korupshon gubernamental i abusonan ku ta violá derechonan – pensa riba transparensia den sistema di hustisia, kondukta polisial i akseso igual na servisionan básiko. Ounke no a hasi públiko un programa di partido ekstenso, e hilo kondukto ta klaro: Kòrsou mester bira un sosiedat mas hustu kaminda kada siudadano konosé su derechonan i por hasié bale. E partido lo defendé, por ehèmpel, libertad di prensa, protekshon di privasidat i trato igual den servisionan gubernamental.
Posishon Robes/Drechi
Civil Rights Movement Curaçao no ta asina orientá ekonómikamente, pero en términonan di balornan, e ta progresista-liberal (aproximadamente 4/10). E enfoke riba derechonan humano i igualdat ta situá e movementu na e banda robes di e spektro den kuestionnan sosio-kultural. Poko ta konosí tokante asuntunan ekonómiko òf e papel di estado den ekonomia, pero generalmente, organisashonnan di derechonan sivil ta basá riba liberalismo konstitushonal (kauteloso di demasiado poder gubernamental riba siudadanonan). En resúmen, e partido ta progresista di robes en kuanto derechonan, sin un posishon pronunsiá riba robes-drechi den e sentido klásiko.
Propuestanan Destakánan
E propuestanan spesífiko ku a ser hasi públiko ta limitá. Ta probabel ku e Civil Rights Movement ke logra un reforma di e aparato hudisial pa hasié mas aksesibel i hustu pa e siudadano ordinario. E partido tambe por abogá pa un Konseho di Derechonan Humano na Kòrsou, kaminda ta por atendé denunsianan tokante violashonnan. Ademas, ta sperá ku e movementu evaluá kada propuesta legislativo riba su impakto riba derechonan sivil – por ehèmpel, eksaminando krítikamente e leinan di vigilansia òf identifikashon obligatorio, pa garantisá privasidat. Tal posishonnan ta karakterístiko di un partido di derechonan sivil.
Antesedente i Logronan
E Civil Rights Movement Curaçao a aparesé ku tur modestia na e registro – e lider personalmente a bini ku e dokumentonan bou di su brasa. Esaki ta ilustrá ku ta un organisashon chikí ku rekursonan limitá. Den e elekshonnan preliminar di 2025, e movementu no a logra reuní sufisiente botonan di apoyo i a ser eliminá. Sin embargo, partisipá ya a yamá atenshon riba asuntunan di derechonan sivil. Historikamente, partidonan puro di derechonan sivil ta skars den e polítika di Kòrsou, p'esei e inisiativa di e movementu aki ta marka un bos nobo, ounke ainda e no a resultá den éksito elektoral.
Kòrsou Esun Mihó (KEM)
Nòmber
Kòrsou Esun Mihó (KEM) ta un partido sosialdemokrátiko fundá na final di 2019. E partido a formá rond di e polítiko Michelangelo "Lo" Martines, kende tabata e kandidato prinsipal na 2021, i inisialmente tambe tabata inkluí nòmbernan konosí di e antiguo partido laborista FOL (manera Anthony Godett).
Posishonnan i Programa
KEM ta perseguí un programa progresista klásiko. E partido ta komprometí ku "kambio" i mehorá nivelnan di bida, ku énfasis riba igualdat sosial i desaroyo ekonómiko. Algun punto klave ta kooperashon ku Hulanda (KEM ta mira esaki komo un oportunidat pa kompartí konosementu i rekursonan), kreashon di empleonan (por ehèmpel a través di invershonnan den infrastruktura i diversifikashon di ekonomia), i oumentá sustansialmente e salarionan mínimo pa kombatí pobresa. Un mihó edukashon i atenshon médiko tambe ta riba e agenda, i tambe lucha kontra korupshon – KEM ta presentá su mes komo un alternativa limpi na e partidonan tradishonal. Na 2021, e partido a demostrá su kompromiso sosial distribuindo bonusnan di kuminda den barionan pober, lokual, sin embargo, a kousa kontroversio tokante posibel kompra di boto. No opstante, e núkleo di e programa ta sigui sentrá riba hustisia sosio-ekonómiko: mas poder di kompra pa e poblashon, apoyo pa empresa chikí i mediano, i no na medidanan di austeridat siegu.
Posishon Robes/Drechi
KEM ta klaramente posishoná na robes di sentro (3/10). E ideologia sosialdemokrátiko ta evidente pa e búskeda di salarionan mas haltu, rednan di seguridat sosial i un papel aktivo di gobièrnu den mehorá bienestar. Al mismo tempu, KEM no ta un partido di ekstremo robes; tambe e ta buska alineashon ku Hulanda i ta aspirá pa modernisashon di gobernansa, lokual ta indiká un kurso progresista di robes moderá.
Propuestanan Destakánan
Un propuesta yamativo di KEM ta oumentá e salario mínimo i e benefisionan te un nivel kaminda hende por biba dekentemente. Esaki lo ser akompaña di subsidionan pa empleadónan pa mantené e empleonan. KEM tambe ke establecer un grupo di trabou hulandes-kòrsoueño pa kombati desempleo hubenil – un idea ku ta surgi di nan aktitut kooperativo pa ku Den Haag. Ademas, e partido ta abogá pa reglanan di integridát mas strikto (siñando for di e enfoke hulandes) i un plan di invershon pa barionan desfaboresí. KEM ta distinguí su mes klaramente di e partidonan mas konservador ku e meskla aki di plannan di reforma sosial i administrativo.
Antesedente i Logronan
Den su promé partisipashon elektoral na 2021, KEM inmediatamente a gana 1 asiento den Parlamento ku 5,35% di e botonan. Esaki a demostrá ku tin apoyo pa un bos nobo di robes. KEM a ekskluí su mes di partisipá den un koalishon ku e partido di gobièrnu di e tempu ei PAR, mustrando ku e ta adherí na su linia di prinsipio. Den e preparashon pa 2025, KEM a anunsiá ku lo e fushoná ku Un Kambio pa Kòrsou pa formá huntu un bloke progresista mas fuerte. E partido hoben ya a mustra vishon stratégiko i a logra hinka pia den e panorama polítiko, ku un koló di kampania yamativo hel-òro i e mensahe "Nos ta meresé mihó".
PAN (Partido Aliansa Nobo)
Nòmber
Partido Aliansa Nobo (PAN) ta un agrupashon polítiko nobo, ku a aparesé pa promé biaha den e elekshonnan anterior. E partido ta parse di a ser fundá pa Amado Rojer (nombra komo kandidato prinsipal na 2021), probablemente pa uní vario fuersanan for di e òrdu establesé bou di un aliansa.
Posishonnan i Programa
PAN ta perfilá su mes komo un alternativa na e partidonan tradishonal, enfatisando unidat i renobashon. Ounke tin poko informashon públiko tokante un programa detayá, PAN prinsipalente ta trata di trese un perspektiva fresku na polítika. E nòmber di e partido Aliansa ta sugerí ku PAN ke reuní diferente gruponan sosial. Ta probabel ku PAN ta abogá pa mas partisipashon siudadano, karanan nobo den posishonnan administrativo i polítika basá riba sentido komun en bes di polítika partidario. Den término di prioridatnan polítiko, por pensa riba abordá korupshon, simplifiká pèrmitnan i apoyá empresanan chikí – asuntunan típiko ku kual partidonan nobo ta distinguí nan mes di e status quo. Temanan sosial manera redukshon di pobresa i un mihó edukashon tambe lo ta riba e agenda di PAN, pero semper ku e mensahe ku esaki ta rekeri un koalishon nobo di siudadanonan pa kibra ku e estáblishmentu polítiko bieu.
Posishon Robes/Drechi
PAN ta probablemente sentrista moderá (5/10). E partido no ta klaramente etiketá ideológikamente komo di robes òf drechi, lokual ta kuadra ku un mentalidat di aliansa: nan ke siguí polítikanan tantu sosialmente hustu komo ekonomikamente sensato. E nòmber i enfoke di PAN ta parse un poko un enfoke síviko-liberal (kontra èkstremonan, pa kooperashon). E ausensia di deklarashonnan ideológiko markado ta posishoná PAN serka di sentro.
Propuestanan Destakánan
Sin un manifesto ofisialmente publiká, nos mester konfia riba señalnan. PAN a, por ehèmpel, sugerí duna konsehonan di bario mas partisipashon den polítika lokal – un intento di "renobá" polítika for di e barionan. PAN tambe lo ta na fabor di un Servisio di Ouditoria independiente pa revisá e gastunan gubernamental, komo mekanismo anti-korupshon. Tal propuestanan no ta radikal pero ta kuadra ku un partido ku ke restaurá konfiansa den polítika. E kos mas yamativo en realidat ta e eksistensia mesun di PAN: un aliansa nobo di siudadanonan ku ta bisa ku nan lo hasi kosnan diferente, den un panorama elektoral ku ya ta yen i fragmentá.
Antesedente i Logronan
PAN a partisipá den e elekshonnan di 2021 pero no a gana un asiento (e partido a keda bou di e límite elektoral). Na 2025, PAN a registrá su mes atrobe, pero no ta klaro si nan a pasa e elekshonnan preliminar – probablemente no, dadu e ausensia di notisia tokante esaki. Komo partido relativamente deskonosí sin nòmbernan grandi, PAN ta haña difikultat pa habri kaminda. Sin embargo, nan intento persistente ta indiká un konvikshon firme entre e inisiadornan ku Kòrsou tin mester di un aliansa polítiko nobo. Si e mensahe ei ta yega na e botadónan lo mester ser mostrá mediante partisipashonnan futuro posibel òf kolaborashonnan ku otro recién yegadonan.
Movementu Futuro Kòrsou (MFK)
Nòmber
Movementu Futuro Kòrsou (MFK) ta un partido populista, fundá na 2010 pa eks promé ministro Gerrit Schotte. Desde e tempu ei, MFK a krese pa bira un di e partidonan polítiko mas grandi; na 2021, MFK a bira e fakshon mas grandi den Parlamento ku 9 di 21 asiento. E lider polítiko aktual ta Gilmar 'Pik' Pisas, kende tabata e Promé Ministro na momentu di e elekshonnan di 2025.
Posishonnan i Programa
MFK ta sigui un programa nashonalista-populista. E partido ta presentá su mes komo serka di pueblo, sképtiko di interferensia di Den Haag, i un defensor feros di e "hende komun" na Kòrsou. Ekonómikamente, MFK ta primintí alibio pa siudadanonan manteniendo tarifanan abou – e partido hopi biaha a opone oumentonan den e prèisnan di awa i elektrisidat i a kontribuí na subsidionan temporal pa mantené kombustibel i kuminda básiko alkansabel. MFK no a hasi públiko un manifesto elektoral detayá pa 2025, pero hasiendo un huisio di nan polítikanan gubernamental i slogannan di kampania, e enfoke ta riba: fortalesé soberania (mas outodeterminashon dentro di Reino), stimulá e ekonomia lokal (habri e refineria di Isla atrobe ku invershonistanan nobo, apoyá empresarionan chikí a través di medidanan fiskal), i ekspandé programanan sosial (proveé kuminda na skolnan, mas subsidio pa deporte i kultura den e barionan). MFK ta enfatisá lei i òrdu: Pisas, mesun un eks agente di polis, ta sostené un enfoke duru kontra krímen i ilegalidat. Al mismo tempu, e partido no ta evitá polítika klientelista – mantené un konekshon fuerte ku su mes base di apoyo ta sentral, por ehèmpel a través di komunikashon direkto, bishitanan na kas i eventonan na eskala chikí.
Posishon Robes/Drechi
MFK tin elementonan tantu di robes komo di drechi, pero hopi biaha ta ser mirá komo drechi-populista (7/10). E partido ta di drechi den su retórika nashonalista i den su deskonfiansa pa ku interferensia stranhero (manera e kondishonnan imponé pa Hulanda i FMI). MFK tambe tin tendensia pa posishonnan konservador riba kuestionnan étiko (balornan familiar tradishonal, religion ta hunga un papel pa algun miembro). Di otro banda, MFK ta empleá instrumentonan di robes desando gastu gubernamental signifikante den apoyo sosial i subsidio, i oponiéndose na e reformanan "neoliberal" di predesesornan. En balanso, MFK ta ekonomikamente intervenshonista i polítikamente konservador-nashonalista, situando na algun kaminda na drechi di sentro den e spektro.
Propuestanan Destakánan
E kampania di MFK na 2025 ta karakterisá ménos pa dokumentonan di polítika detayá i mas pa simbolismo i serkanía. Un ehèmpel ta e akshon di kampania "Un Pik ku Pik", kaminda Promé Ministro Pisas ta invitá siudadanonan pa saka pòtrèt ku ne – un gesto populista pa mustra ku e ta aksesibel i "unu di nan". Den términonan di polítika, e yamada di MFK pa un referéndum riba e futuro konstitushonal ta notabel: fuentenan interno ta informá ku despues di e elekshon, MFK por ke pone e opshon di mas outonomia òf hasta independensia bèk riba agenda komo un meta na largu plaso, dependiendo di kon e relashon ku Hulanda ta desaroyá. Ademas, MFK ta afirmá ku nan tin plannan pa un ala hospitslario nobo (pa solushoná e problemanan ku CMC) i pa redusí e OB (impuesto riba benta) di 6% pa 5% pa stimulá ekonomia. Sin embargo, e puntonan aki no a ser publiká formalmente sino ta ser menshoná den diskursonan i entrevistanan.
Antesedente i Logronan
MFK tin un historia turbulento. Fundá pa Gerrit Schotte, kende a bira e promé Promé Ministro di Kòrsou outónomo na 2010, e partido rápidamente a bira kontroversial debidu na skándalonan di korupshon. Finalmente Schotte a ser kondená i diskwalifiká pa e kargo, pero MFK a sobreviví grasias na un base di apoyo leal. Na 2017, e partido tabata den oposishon, i na 2021, a hasi un regreso komo e partido mas grandi ku kasi 28% di e botonan. Bou di liderasgo di Pisas, MFK a formá un koalishon ku PNP i a gobernaso durante e último kuater añanan. E periodo di gobernashon di MFK a ser karakterisá pa e desafio di traha ku Hulanda bou di kondishonnan finansiero strikto; e partido a nabegá entre pragmatismo i prinsipio. Por ehèmpel, MFK a akordá medidanan di reforma pa risibí apoyo pa COVID, pero a kontinuá protestá fuertemente kontra e Coho (entidat di reforma) imponé pa Hulanda. E base di apoyo ta apresiá e espíritu di lucha i orguyo nashonal di MFK, miéntras ku krítiko ta argumentá ku e partido no ta resolvé adekuadamente e problemanan struktural. Den e elekshonnan di 2025, e pregunta grandi ta si MFK por mantené su posishon dominante. E partido ta konta ku su atraktivo popular i e echo ku e "ta mas serka di e siudadanonan" pa surgi komo ganador un biaha mas.
Pueblo Soberano (PS)
Nòmber
Pueblo Soberano (PS) ta un nòmber bon konosí den e polítika di Kòrsou, fundá na 2005 pa e difuntu Helmin Wiels. E partido tabata fieramente nashonalista i orientá sosialmente, alkansando su punto máksimo na prinsipio di e dékada di 2010 ora ku Wiels a mobilisá un gran siguimentu ku su estilo karismátiko i kombativo.
Posishonnan i Programa
PS ta defendé outodeterminashon di e pueblo kòrsoueño i e mehora radikal di e posishon di e pobernan. Bou di Wiels, e partido tabata predika ku Kòrsou mester libera su mes di influensianan neokolonial i determiná su propio rumbo. Puntonan sentral e tempu ei tabata: kombatí korupshon i práktikanan mafioso (Wiels tabata notorio pa ekspone mafia di loteria i skándalonan finansiero), redistribushon di rikesa (oumentá e salario mínimo, redusí e ingresonan haltu di administradornan, impuesto mas strikto riba multinashonalnan), i fortalesé e ekonomia lokal a través di kooperativanan i empresanan gubernamental. Identidat kultural tambe tabata importante: PS tabata enfatisá papiamentu, historia lokal i orguyo. Despues di morto di Wiels, e partido a pèrde direkshon, pero por supone ku e PS aktual ainda ta purba mantené e legado ei: antikorupshon, pro-outonomia i polítikanan sosial-populista. Nan lo ta, por ehèmpel, krítiko ku e agenda Coho/reforma i lo abogá pa alternativanan kaminda Kòrsou mes ta invertí den redukshon di pobresa sin interferensia eksterno.
Posishon Robes/Drechi
Pueblo Soberano tabata i ta populista di robes (2 te 3/10). E partido ta kombiná posishonnan ekonómiko hopi di robes – redistribushon, nashonalisashon di sektornan stratégiko, apoyo fuerte na sindikato – ku un sesgo nashonalista ku den algun aspekto ta para apart di robes-drechi (soberania por ta tantu un tema anti-kolonial di robes komo nashonalista di drechi). En general, debidu na e énfasis riba hustisia sosial i e retórika anti-elite, PS generalmente ta ser situá na e banda robes, serka di e poblashon pober.
Propuestanan Destakánan
E propuesta mas dramátiko den e historia di PS tabata e búskeda di un Kòrsou independiente na largu plaso (Wiels tabata soña ku 2024 komo e aña di independensia). Awendia, PS ta atrebe su mes pa eksihí esaki ménos eksplísitamente, pero e espíritu ta biba den slogannan tokante real soberania. Un otro idea klásiko di PS tabata establesé un kompania petrolera estatal pa tuma e refineria i almasenahementu di petroleo bou di su mes maneho – asina Wiels ke mantené e ganansianan ku e pueblo. Awe, PS por abogá pa nashonalisashon di empresanan di servisio públiko òf pa un banko públiko. PS tambe ta tradishonalmente feros kontra korupshon: un propuesta tabata establesé un tribunal anti-korupshon pa husga polítiko i funshonarionan públiko for di poder hudisial regular (mirá pa nan komo elitista). Tal ideanan radikal a ser tende ménos fuerte despues di Wiels, pero ainda ta pertenesé na e ideologia di PS.
Antesedente i Historial Elektoral
Pueblo Soberano a logra gran éksito na 2010 i 2012 (4 i 5 asiento respektivamente, hasta bira e partido mas grandi na 2012). Sin embargo, Helmin Wiels a ser asesiná na mei 2013, lokual a kousa un shock. Despues di su morto, e partido a desintegrá debidu na disputanan interno. Na 2016/2017, PS ainda tabatin 1 asiento, pero den e elekshonnan di 2021, a risibí solamente 1,4% di e botonan – un pèrdida enorme komparando ku 2017 (ora ~5%). E partido no a ser representá den parlamento desde e tempu ei. Pa 2025, PS a registra atrobe, pero durante e elekshonnan preliminar, no a logra mobilisa sufisiente apoyo pa ta riba e papeleta. E siguidónan mas leal di PS probablemente a kambia pa MFK òf otro partidonan populista. Sin embargo, Pueblo Soberano ta kontinuá eksistiendo komo movementu, ounke marhinalisá. Su significansia históriko – komo katalisador pa kambio i un bos di e rabia popular na prinsipio di siglo XXI – ta mas ayá di tur duda, pero e relevansia elektoral mester ser rekuperá, probablemente a través di lidernan nobo ku briyo estilo Wiels òf kooperashon ku gruponan afin.
Partido Nashonal di Pueblo (PNP)
Nòmber
Partido Nashonal di Pueblo (PNP) ta un di e partidonan mas bieu di Kòrsou. Fundá na 1948 pa Dr. Moises Frumencio da Costa Gomez despues di un división di e partido katóliko, PNP tin un oríginen demókrata kristiano ku un enfoke sosialdemokrátiko. PNP ta rekonosibel pa e koló bèrdè.
Posishonnan i Programa
PNP ta apliká e prinsipio di "hende sentral". Esaki ta nifiká ku polítika ta ser formá rond di e nesesidatnan di siudadanonan en bes di sifra abstrakto. Ekonomia, hustisia i gobernansa ta medionan pa sirbi e bienestar humano. Konkretamente, esaki ta tradusí den posishonnan moderadamente di robes: inverti den edukashon (PNP ke bon edukashon aksesibel pa tur hende, ya ku esaki ta e base pa desaroyo), fortalesé disposishonnan sosial (manera atenshon médiko alkansabel, previshonnan pa behendat – ounke PNP tambe a apoyá reformanan difísil den e áreanan aki a kambio di apoyo hulandes), i konstruí komunidat (barionan sigur, apoyo pa famia, mantenshon di bario). Al mismo tempu, PNP ta favorese un ekonomia saludabel komo prekondishon pa tur esaki: krea empleonan a través di diversifikashon, stimulá empresa chikí i mediano, i permitir ku turismo ta krese di manera sostenibel. Administrativamente, PNP ta fokus riba bon gobernashon i transparensia, pasobra solamente ku esaki – ta argumentá e partido – hende por gana konfiansa i seguridat. Esaki ta ekspresá den apoyo pa medidanan antikorupshon i gobernansa profesional. PNP tambe ta proaktivo den kooperashon dentro di Reino: ounke nashonalista den oríginen (Costa Gomez tabata arkitekto di e Statuto di 1954), PNP ta realisá ku asosiashon ku Hulanda por yuda logra meta (por ehèmpel, na 2021, PNP a huní na un koalishon ku MFK pa implementá reformanan ku sèn hulandes).
Posishon Robes/Drechi
PNP ta un partido di sentro-robes (4/10). Historikamente un partido popular kristiano ku un inklinashon sosial, komparabel ku un kurso sosialdemokrátiko meskla ku balornan komunitario. E partido ke tantu desaroyo ekonómiko komo hustisia sosial. Den e konteksto aktual, PNP ta posishoná su mes na robes di partidonan manera PAR i MAN, pero na drechi di populistanan di robes real manera PS. Ta de echo un partido medio klásiko ku un firma liheramente di robes: e fuersanan di merkado ta permití, pero e vulnerabelnan mester ser protehá i e estado mester proveé direkshon pa progreso sosial.
Propuestanan Destakánan
Den e preparashon pa 2025, PNP a presentá su programa di partido despues di karnaval, ku e lema "Huntu nos por" yená di nobo. Notabel ta e énfasis di PNP riba redukshon di pobresa: e partido ke introdusí un pakete pa muchanan (kuminda escolar gratis, nesesidatnan básiko i kuido despues di skol pa muchanan den pobresa), entre otro kosnan. PNP tambe ta lansa un plan pa bibienda sosial ku gobièrnu ta disponibilisar tereno pa bibiendanan pagabel, pa yuda famia hóben. Riba e frente ekonómiko, PNP ta abogá pa establesé un Banko di Invershon Lokal, finansiá pa fondonan di penshun, pa proveé préstamonan pa PyMEs – un idea pa mantené mas kapital den e ekonomia lokal. Adishonalmente, PNP ta keda fiel na renobashon administrativo: e ke implementá e kamara di integridat kontroversial (Órgano di Implementashon di Integridat) i hasi obligatorio e licitashonnan públiko riba sierto montantenan. E meskla aki di puntonan sosial, ekonómiko i administrativo ta enfatisá e enfoke amplio di PNP ku "hende" komo guia.
Antesedente i Historial Elektoral
PNP tin un historia riku. Da Costa Gomez di PNP tabata e promé Promé Ministro di e teritorio outónomo di Kòrsou i un figura klave den e Statuto di 1954. Durante añanan, PNP tabata un faktor di poder, ounke su influensia a disminuí desde añanan 1970. Den e último dekadanan, PNP hopi biaha a ser representá chikito òf ousente den parlamento. Despues di 2010, PNP a asta disparsé brevemente, pero na 2021, e partido a hasi un regreso ku 4 asiento (12,4% di e botonan) bou di liderasgo di Ruthmilda "Mimi" Larmonie-Cecilia. El a formá un koalishon ku MFK, den kual PNP a okupá puestonan ministerial inkluyendo Finansa i Ekonomia. E partisipashon gubernamental aki a duna perfil na PNP atrobe: e partido a pone den marcha vario reforma (por ehèmpel, den área di kobra impuesto) i a logra éksito chikí (por ehèmpel, un proyekto pa mehorá bario na Otrobanda). PNP ta presentá su mes na 2025 komo e faktor stabèl huntu ku e turbulencia di MFK – un partido ku eksperensia ku ta simpatisá sosialmente pero tambe por aktuá responsablemente administrativamente. Ku su konsiensia historiko i base di apoyo renobá, PNP ta spera mantené òf ekspandé su number di asientonan, konstruyendo riba e konfiansa ku e botadónan a depositá den dje na 2021. Si e promé partisipashon gubernamental den añanan a ser bon risibí pa su base di apoyo, PNP por reklamá un biaha mas e papel di hasedor di reinan na 2025.